Kena i Vakamacala
- E kune e vuravura taucoko. Na mate oqo e tauva na capsicum, rokete, eso na kakana draudrau (me vaka na tomata), kakana dina (me vaka na uvi), na kau vuata (me vaka ma weleti kei na maqo). E tolu na kena mataqali ni mate oqo e tauva na capsicum ka tautavata kece na kena i vakatakilakila. E okati me mate bibi talega na mate oqo.
- Na faqasi (fungus) tavutonotono e dau tauva na vuanikau era sa voleka ni dreu. Na tavutonotono dromodromo e dau qai lai kata buto dromodromo sara na kena roka e na gauna ni draki suasua lako vata kei na so na bota lelevu ka roka piqi ka dau laki loaloa sara ena gauna sa bibi kina na mate e tauva na vuanikau.
- E dau dewa na manumanu ni mate oqo ena uca ka kauta na cagi kei na tasika ni wai. Na manumanu ni mate oqo e dau bula vinaka sara ena benu ni i tei ka ra biu vakaca ena loma ni vanua ni teitei (crop debris), na co ca, kei na sore ni kau ni so tale nai tei.
- Tataqomaki Taumada (Cultural control): Me toni na sore ni tei ena wai katakata ka rauta e limasagavulu karua nai vakarau ni katakata (52°C) me rauta ni tolusagavulu na miniti. Na i tei e tauvimate kei na co ca kece e tubu wavokita ira na i tei me ra cukiraki, cavu laivi ka vakamai ni sa oti na tatamusuki; Me ra veicurumaki na kawa ni i tei ka teivaki e na loma ni tolu na yabaki (3 years crop rotation) ka me qarauni me ra kua ni teivaki nai tei vuvale vata (related crop); i tei rawa ni vorata na mate.
- Wainimate ni Tatarovi ( Chemical control): E rawa ni sui nai tei ena copper se mancozeb ena gauna ga e se qai se mai kina.
Common name: Capsicum (chilli) anthracnose
Scientific name: Colletotrichum species, most often Colletotrichum acutatum, Colletotrichum capsica (possibly the same as Colletotrichum dematium) and Colletotrichum gloeosporioides (the sexual state is Glomerella cingulata).
